تبصره 22

معرفی کتاب تبصره 22 اثر جوزف هلر

رمان تبصره 22 شاهکار رمان‌نویس و نمایش‌نامه‌نویس آمریکایی، جوزف هلر است که در ژانر کمدی سیاه از خشونت جنگ و بیزاری از آن می‌گوید. این رمان که اولین بار در اکتبر 1960 منتشر شد، تفکرات جوزف هلر درباره جنگ را به خوبی بازتاب می‌دهد. تفکراتی که با عقاید نسل دهه 60 که می‌خواستند در برابر قدرت، قد علم کنند، همراه و حرف دل آنها شد. تبصره 22 امروزه در زبان انگلیسی به موقعیت‌هایی گفته می‌شود که از آن‌ها راه گریزی نیست و باخت در آنها قطعی است.

تبصره 22 نام قانونی در کتاب هلر است که می‌گوید: اگر کسی با میل خود در ماموریت‌های مرگبار جنگی شرکت کند، دیوانه است، پس می‌تواند تقاضای معاف شدن بدهد، اما همین درخواست معافیت نشان می‌دهد که او سالم و عاقل است پس شرایط لازم برای معاف شدن را ندارد. یوساریان، افسر نیروی هوایی و از شخصیت‌های کلیدی داستان که همیشه به دنبال راه فراری از جنگ و ماموریت می‌گردد، در این داستان، در چنگال تبصره 22 گرفتار می‌شود.

افسر مافوق او کسی است که مدام تعداد ماموریت‌های سربازانش را افزایش می‌دهد تا آنها را بیشتر در خدمت ارتش نگه دارد، شخصیت‌های دیگری هم در این داستان وجود دارند که هرکدام به نوعی با هیولای جنگ درگیر‌ند و داستان را روایت می‌کنند. یوساریان در پروسه معیوب جنگی که آن را بیهوده، پوچ و بیگانه می‌داند گرفتار شده است، او نمی‌تواند مطیع نباشد و ارتش را هم نمی‌تواند ترک کند. او هرچه بیشتر تلاش می‌کند، بیشتر در دام تبصره ۲۲ گرفتار می‌شود…

بخشی از متن کتاب تبصره 22

یوساریان با خونسردی گفت:«اونا می‌خوان منو بکشن.» کلوینگر فریاد زد:«هیشکی نمی‌خواد تورو بکشه.» یوساریان پرسید:«پس چرا به طرفم تیراندازی می‌کنن؟» کلوینگر جواب داد:«اونا به همه تیراندازی میکنن اونا میخوان همه رو بکشن.» «خب چه فرقی می‌کنه؟» می‌خواست بداند«اونا کی‌اَن؟فکر می‌کنی مشخصاً کی می‌خواد تورو بکشه؟» یوساریان بهش گفت «تک تک شون» «تک تک کی ها؟» «هیچ تصوری ندارم.» «پس از کجا می دونی که نمی‌خوان منو بکشن؟»